تاثیر عصاره آبی دانه شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) بر تغییرات هورمون تستوسترون و اسپرماتوژنز در موش صحرایی

مقدمه: افزایش بی‌رویه جمعیت در جهان امروز یک مسأله پیچیده و یک بحران برای آینده است. هم‌چنین شواهد و گفته‌ها نشان از افزایش گسترده گیاهان قابل دسترس و سودمندی دارد که دارای پتانسیل ضدباروری و تنظیم‌کننده تولیدمثل در مردان هستند. هدف: با توجه به ویژگی‌های گیاه شنبلیله و کاربرد گسترده آن، اطلاعات اندکی در مورد تاثیر عصاره دانه شنبلیله بر عملکرد بیضه‌ها وجود دارد. بنابراین در تحقیق حاضر تاثیر احتمالی عصاره دانه این گیاه بر محور هیپوفیز ـ گناد یعنی میزان هورمون‌های FSH, LH، تستوسترون، اسپرماتوژ نز و نقش احتمالی آن در ناباروری جنس نر بررسی شد تا نتایج به دست آمده از این تحقیق بتواند در زمینه تنظیم خانواده و باروری سودمند باشد. روش بررسی: حیوانات مورد استفاده در این آزمایش موش‌های صحرایی نر بالغ از نژاد Wistar بود که به 5 گروه 10 تایی در قالب گروه‌های کنترل، شاهد و تجربی تقسیم شد. عصاره با مقادیر mg/d/Rat))150 و 100 و 50 به هر موش و به مدت 14 روز از طریق دهانی خورانده شد. گروه شاهد فقط آب مقطر (حلال) دریافت کرد و گروه کنترل هیچ دارویی دریافت نکرد. از تمام گروه‌ها در پایان روز چهاردهم خون‌گیری به عمل آمد. از نمونه‌های خونی جمع‌آوری شده برای اندازه‌گیری غلظت سرمی هورمون‌های LH ،FSH و تستوسترون استفاده شد. علاوه بر عوامل فوق از بیضه‌های حیوان نمونه‌های بافتی تهیه گردید و تغییرات بافتی بین گروه‌های تجربی و کنترل نیز بررسی شد. نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون ANOVA و آزمون تکمیلی Tukey ارزیابی شد. نتایج: تجزبه و تحلیل آماری نتایج کاهش معنی‌داری در میزان LH و تستوسترون در گروه‌های تجربی دریافت‌کننده mg/d/Rat 150 و 100 در مقایسه با گروه کنترل در سطح 05/0p ≤ نشان داد. اختلاف معنی‌داری در غلظت سرمی FSH در مقایسه با گروه کنترل مشاهده نشد. نتایج حاصله از بررسی‌های بافتی کاهش تراکم اسپرم در لوله‌های منی‌ساز، اختلال در زنجیره اسپرماتوژنز و تخریب سلول‌های لیدیگ را در گروه‌های تجربی دریافت‌کننده دارو نسبت به گروه کنترل بعد از دوره زمانی 14 روزه نشان داد. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به دست آمده و بررسی‌های سایر محققین احتمالاً عصاره دانه شنبلیله با دارا بودن ترکیباتی نظیر ساپوژنین و دیوسژنین که پیش ساز پروژسترون است خاصیت ضدگنادوتروپینی و ضدآندروژنی داشته و میزان LH و تستوسترون را کاهش می‌دهد. در بررسی‌های بافت‌شناسی، تغییرات مورفولوژیکی در لوله‌های اسپرم‌ساز، تخریب سلول‌های بینابینی و نیز تحلیل اپیتلیوم زاینده لوله‌های اسپرم‌ساز مشاهده شد.